< Powrót
30
listopada 2020
Tekst:
Dariusz Olejniczak
Zdjęcie:
Archiwum
prawo drogi

Prawo drogi, czyli kto ma pierwszeństwo na wodzie

Prawo drogi na wodzie to swoisty kodeks ruchu na akwenach, obowiązujący wszystkie rodzaje jednostek pływających. Podobnie, jak w przypadku pojazdów poruszających się po lądzie, obowiązują tu zasady dotyczące mijania i wyprzedzania.

Zanim jednak powiemy, kto i w jakiej sytuacji jest uprzywilejowany w przypadku spotkania z innym użytkownikiem toru wodnego, musimy poznać kilka definicji ułatwiających zrozumienie zasad zawartych w Międzynarodowych Przepisach o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu z 1972 roku:

Statek

oznacza wszelkiego rodzaju urządzenie pływające, nie wyłączając urządzeń bezwypornościowych i wodnosamolotów, używanych lub nadających się do użytku jako środek transportu wodnego.

Statek o napędzie mechanicznym

oznacza każdy statek wprowadzany w ruch przez maszynę.

Statek żaglowy

oznacza każdy statek pod żaglami, pod warunkiem, że urządzenie napędowe, jeżeli jest zainstalowane na statku, nie jest używane.

Statek zajęty połowem

oznacza każdy statek łowiący sieciami, sznurami haczykowatymi, włokami lub innymi narzędziami połowu, które ograniczają zdolność manewrową; określenie to nie obejmuje statku łowiącego włóczonymi sznurami haczykowymi lub innymi narzędziami połowu, które nie ograniczają zdolności manewrowej.

Wodnosamolot

to każde urządzenie latające przystosowane do manewrowania na wodzie.

Statek nieodpowiadający za swoje ruchy

oznacza statek, który wskutek wyjątkowych okoliczności nie jest w stanie manewrować zgodnie z wymaganiami niniejszych prawideł i dlatego nie może ustąpić z drogi innemu statkowi.

Statek o ograniczonej zdolności manewrowej

oznacza statek, którego zdolność do manewrowania zgodnie z wymaganiami niniejszych prawideł jest ograniczona ze względu na charakter jego pracy i który dlatego nie może ustąpić z drogi innemu statkowi.

Prawo drogi na wodzie mówi, że bez względu na to, o jakim statku mowa, każdy zobowiązany jest do poruszania się z bezpieczną prędkością, która powinna być zależna od wielu czynników, a najważniejsze z nich to widzialność, natężenie ruchu i zdolność manewrowania. Jeszcze jeden ważny zespół czynników to stan wiatru, morza i prądu oraz bliskość niebezpieczeństw nawigacyjnych.

Jakie są rodzaje jachtów? Sprawdź!

Prawo drogi – Zasady obowiązujące statki żaglowe na morzu

Jeżeli dwa statki żaglowe zbliżają się do siebie w taki sposób, że powoduje to ryzyko zderzenia, wówczas jeden z nich powinien ustąpić z drogi drugiemu zgodnie z poniższymi regułami:
–  jeżeli obydwa statki mają wiatr z różnych burt, statek, który ma wiatr z lewej burty, powinien ustąpić z drogi drugiemu statkowi;
–  jeżeli obydwa statki mają wiatr z tej samej burty, statek znajdujący się od strony nawietrznej powinien ustąpić z drogi statkowi znajdującemu się od strony zawietrznej;
– jeżeli statek mający wiatr z lewej burty widzi statek znajdujący się od strony nawietrznej, a nie może z pewnością ustalić, czy statek ten ma wiatr z lewej, czy z prawej burty, powinien ustąpić z drogi temu statkowi.

Za burtę nawietrzną należy uważać burtę przeciwną do tej, na której statek niesie główny żagiel, a na statku o ożaglowaniu rejowym – burtę przeciwną do tej, na której niesie największy żagiel skośny.

Ważne jest, by pamiętać, że bezwzględnie każdy statek wyprzedzający inny statek powinien ustąpić z drogi statkowi wyprzedzanemu. Za wyprzedzający należy uważać statek zbliżający się do innego statku w kierunku więcej niż 22,5 stopnia z tyłu jego trawersu, to znaczy będący w takiej pozycji w stosunku do statku wyprzedzanego, że podczas nocy mógłby widzieć tylko światło rufowe tego statku, a nie którekolwiek z jego świateł burtowych. Jeżeli statek ma jakąkolwiek wątpliwość co do tego, czy jest statkiem wyprzedzającym, powinien uznać się za taki statek.

Prawo drogi na wodzie przewiduje różne sytuacje potencjalnie kolizyjne. W przypadku, gdy dwa statki o napędzie mechanicznym idą przeciwnymi lub prawie przeciwnymi kursami w taki sposób, że powoduje to ryzyko zderzenia, wówczas każdy z nich powinien zmienić kurs w prawo w taki sposób, aby mógł przejść z lewej burty drugiego. Na wszelki wypadek, jeżeli statek ma jakąkolwiek wątpliwość co do tego, czy sytuacja taka istnieje, powinien przyjąć, że ona istnieje.

Na wszystkich wodach świata, inaczej niż na lądzie, obowiązuje ruch prawostronny. Dlatego, jeżeli dwa statki o napędzie mechanicznym przecinają swoje kursy w taki sposób, że powoduje to ryzyko zderzenia, wówczas statek, który ma drugi statek ze swej prawej burty, powinien ustąpić mu z drogi i jeżeli okoliczności na to pozwalają, unikać przecinania kursu przed jego dziobem.

Trzeba też pamiętać, że na morzu obowiązuje pewna hierarchia, według której należy postępować podczas rejsu.

Statek o napędzie mechanicznym w drodze powinien ustąpić z drogi:
–  statkowi, który nie odpowiada za swoje ruchy;
–  statkowi o ograniczonej zdolności manewrowej;
– statkowi zajętemu połowem;
– statkowi żaglowemu.

Statek żaglowy w drodze powinien ustąpić z drogi:
– statkowi, który nie odpowiada za swoje ruchy;
– statkowi o ograniczonej zdolności manewrowej;
– statkowi zajętemu połowem.

Statek zajęty połowem w drodze powinien w miarę możności ustąpić z drogi:
– statkowi, który nie odpowiada za swoje ruchy;
– statkowi o ograniczonej zdolności manewrowej.

Każdy statek inny niż statek nieodpowiadający za swoje ruchy lub statek o ograniczonej zdolności manewrowej powinien, jeśli okoliczności na to pozwalają, unikać przeszkadzania bezpiecznemu przejściu statku ograniczonego swoim zanurzeniem i pokazującego przewidziane przepisami sygnały. Statek ograniczony swoim zanurzeniem powinien nawigować ze szczególną ostrożnością, uwzględniając w pełni swoją szczególną sytuację. Z kolei wodnosamolot na wodzie powinien w zasadzie trzymać się w znacznej odległości od wszystkich statków i unikać przeszkadzania im w nawigowaniu. Jeżeli jednak istnieje ryzyko zderzenia, powinien on przestrzegać prawideł niniejszej części.

To oczywiście tylko część przepisów regulujących kwestie bezpiecznego poruszania się po akwenach morskich. Zawierają one również informacje o rodzajach świateł i innych oznaczeń wymaganych dla różnych rodzajów statków. Wątpliwości dotyczące wszystkich ewentualnych sytuacji, z jakimi możemy mieć do czynienia podczas rejsu, reguluje wspomniana na wstępie Konwencja w sprawie międzynarodowych przepisów o zapobieganiu zderzeniom na morzu (MPZZM), określanej skrótowo jako międzynarodowe prawo drogi morskiej (MPDM).

Prawo drogi – Pływanie po drogach wodnych na śródlądziu

Kwestię zasad obowiązujących na śródlądziu reguluje rozporządzenie ministra infrastruktury z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych. Trzeba pamiętać, że nie jest to „jeden do jednego” kopia przepisów morskich. Różnic jest sporo i nie wolno mylić jednego prawa z drugim.

Pierwszą z brzegu różnicę widać już w rozdziale definiującym pojęcia używane w ustawie, np.:

Statek o napędzie mechanicznym

to w myśl polskich przepisów śródlądowych statek wprowadzany w ruch przez mechaniczne urządzenie napędowe, z wyjątkiem statków, których mechaniczne urządzenie napędowe jest używane wyłącznie do małych przemieszczeń, w szczególności w portach lub miejscach załadunku i wyładunku, albo do zwiększenia sterowności statków podczas ich pchania, albo holowania.

Ustawa wprowadza też nowe pojęcia, niestosowane w międzynarodowym prawie morskim. Chodzi np. o statki o dużej prędkości. Są to jednostki poruszające się na podwodnych płatach (wodoloty), poduszkowce, a także inne statki pływające z prędkością większą niż 40 km/h. Powinny one pozostawiać innym statkom akwen zapewniający im możliwość zachowania kursu oraz swobodę manewrowania. Statki o dużej prędkości nie mogą żądać, aby inne statki ustępowały im z drogi, a zamiar mijania lub wyprzedzania powinny sygnalizować we właściwym czasie.

Co myślisz o tym artykule?
+1
43
+1
1
+1
18
+1
5
+1
2
+1
3
+1
4