Słyszeliście o… franciszkaninie, który dwukrotnie opłynął świat?
W okresie europejskich wielkich wypraw geograficznych opłynięcie globu było największym żeglarskim wyzwaniem. Tymczasem hiszpański franciszkanin Martín Ignacio de Loyola w XVI wieku dokonał tego dwukrotnie, w tym po raz pierwszy w historii z zachodu na wschód. Był jednym z największych podróżników swoich czasów.
W 1522 roku, po trzech latach żeglugi, pozostali przy życiu uczestnicy wyprawy Ferdynanda Magellana powrócili do Hiszpanii przechodząc do historii jako pierwsi ludzie, który opłynęli świat. Otworzyli także nowy rozdział w historii odkryć geograficznych, choć wielu naśladowców do podjęcia bardzo niebezpiecznej ekspedycji nie było. Wprawdzie w 1525 roku król Hiszpanii zorganizował wyprawę śladami Magellana w celu skolonizowania Wysp Korzennych, ale z siedmiu statków ocalał tylko jeden.
Warunki na wyspach okazały się zaś dla Europejczyków trudne do życie. Po kilku latach przetrzebiona załoga z pomocą portugalskiej floty powróciła do Hiszpanii. Co ciekawe – uczestnikiem obu rejsów był Hans von Aachen, który został tym samym pierwszym człowiekiem, który dwukrotnie opłynął świat. W kolejnych dekadach okrążenia świata należały do rzadkości, a do wyróżniających się śmiałków należeli m.in. Francis Drake i Thomas Cavendish.
W gronie pionierskich podróżników znalazł się także hiszpański franciszkanin Martín Ignacio de Loyola, który jako pierwszy opłynął świat dwukrotnie zarówno ze wschodu na zachód, jak i z zachodu na wschód. Urodzony około 1550 roku zakonnik pochodził z bogatej, baskijskiej rodziny. Jego wujem był św. Ignacy Loyola, założyciel Towarzystwa Jezusowego, a kuzynem Martín García de Oñaz, który od 1568 roku przebywał w Nowym Świecie, a w 1592 roku został gubernatorem Chile.
O młodości Martína Ignacio de Loyoli niewiele wiadomo. Lepiej udokumentowana historia jego życia rozpoczęła się w 1580 roku, kiedy jako gwardian franciszkańskiego klasztoru w Fontiveros próbował zorganizować wyprawę misyjną na Daleki Wschód, jednak nie udało się znaleźć im statku. Dopiero 13 czerwca 1581 roku, wraz z 31 franciszkańskimi misjonarzami wyruszył przez Meksyk na Filipiny. Dotarł tam rok później. Następnie odbył podróż misyjną do Chin, gdzie został uwięziony na kilka miesięcy i ledwo uniknął śmierci. Do Europy wrócił w 1584 roku, po drodze odwiedzając m.in. Cejlon, Madagaskar, południową Afrykę i Wyspy Kanaryjskie.
Fragmenty z relacji de Loyoli z wokółziemskiej wyprawy zostały wydane w 1585 roku w dziele Juana Gonzáleza de Mendozy „Historia najważniejszych rzeczy, obrzędów i zwyczajów wielkiego królestwa Chin”. Był to pierwsza taka publikacja poświęcona Chinom, która przyniosła franciszkańskiemu zakonnikowi wielką popularność. De Loyola nie opisał w niej tylko Państwa Środka, ale również wielomiesięczną podróż morską.
„Pierwsza wyspa po opuszczeniu Santo Domingo jest powszechnie nazywana Navaza, która położona jest 112 lig od miasta Santo Domingo, na 17 stopniu. To mała wyspa. Obok niej jest kolejna nazywana Jamajką, długa na 50 lig i wysoka na 14. Obok nich są często wielkie huragany, mówiąc językiem samych wyspiarzy, czyli cztery główne wiatry i jeden przeciw drugiemu. Zwykle wieją one w sierpniu, wrześniu i październiku i przez nie floty płynące do Indii zawsze próbują minąć to wybrzeże przed tymi trzema miesiącami, albo po nich. A to dlatego, że doświadczyli utraty wielu statków w tym miejscu i czasie.” – pisał de Loyola.
W 1584 roku Martín Ignacio de Loyola stanął na czele kustodii Chin – misyjnej jednostki administracyjnej zakonu franciszkanów – i rok później z dwudziestoma misjonarzami ponownie wyruszył w podróż. Tym razem objął trasę wschodnią. Misja w Chinach ponownie się nie powiodła, a franciszkanin w 1588 roku podjął decyzję o powrocie do Hiszpanii, żeby problemach poinformować króla. De Loyola w lipcu wyruszył z Makau na wschód, a w listopadzie dotarł do Acapulco w Meksyku. W 1589 roku zawinął do Europy. Został tym samym prawdopodobnie drugą osobą, która opłynęła świat, a pierwszą, która uczyniła to z zachodu na wschód.
Po drugiej nieudanej podróży misyjnej do Chin Martín Ignacio de Loyola zrezygnował z prób chrystianizacji Państwa Środka. Zamiast tego w 1594 roku ponownie przekroczył Atlantyk i popłynął do Ameryki Południowej, gdzie w 1601 roku został biskupem Paragwaju. Dał się poznać jako opiekun rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej. Zmarł 9 czerwca 1606 roku.
