Dzioby jednostek pływających – jakie są rodzaje i na co wpływają?
W konstrukcji jachtu, statku czy okrętu dziób jest jednym z najważniejszych elementów. Wyjaśniamy, jakie są najpopularniejsze dzioby jednostek pływających, jak się dzielą i na co wpływa ich kształt.
Podstawowe rodzaje dziobów: a) – prosty; b) – z nawisem krążowniczym; c) – łyżkowy; d) – kliprowy; e) – z gruszką dziobową. Il. Lips/Wikipedia
Dziób, czyli po prostu przednia część jednostki pływającej, to wyjątkowo ważny element konstrukcyjny każdej jednostki pływającej. Ma on bowiem wpływ m.in. na jej szybkość i dzielność morską. W przypadku jachtów rekreacyjnych w grę wchodzą także kwestie estetyczne. Jakie są zatem podstawowe rodzaje dziobów jednostek pływających?
Dziób prosty
Wywodzi się z angielskich kutrów pilotowych. W tego typu konstrukcjach stewa dziobowa jest pionowa lub niemal pionowa. W jachtach jest rzadko stosowana, ponieważ nie pozwala na uzyskanie dużej prędkości.
Dziób Axe Bow
Współczesny wariant dziobu prostego, który jest wąski i ostro zakończony, dzięki czemu jednostka stawia mniejszy opór. Jest stosowany m.in. w wielokadłubowcach.
Dziób z gruszką
Pierwsze projekty takich konstrukcji powstały na początku XX wieku, jednak na popularności zyskały dopiero po II wojnie światowej. Jest to walcowate zgrubienie w dolnej, podwodnej części dziobu. W jednostkach o długości powyżej 15 metrów długości pozwala ona na zmniejszenie oporu falowego, co pozwala na zwiększenie prędkości. Minusem jest mniejsza zwrotność. Nie występują na jachtach.
Dziób Groot Cross-Bow
Nowoczesna – opracowana w 2011 roku – konstrukcja, będąca połączeniem dziobu prostego i odwróconego. Na statkach z takim dziobem dolna część stewy dziobowej jest prosta i cofa się dopiero powyżej linii wodnej. Taki kształt poprawia dzielność morską i przy większej fali pozwala na osiągnięcie większych prędkości.
Dziób odwrócony
Konstrukcja znana już od starożytności. Charakteryzuje się pochyłą stewą dziobową, opadającą w kierunku wody. Na ówczesnych okrętach, np. greckich trierach, montowano na końcu dziobu, już pod linią wodną, tarany, które służyły do zatapiania innych jednostek. Dzioby odwrócone na powrót zaczęły być wykorzystywane w drugiej połowie XIX wieku, zwłaszcza na okrętach, ponieważ zmniejszają opór stawiany wodzie oraz prawdopodobieństwo wykrycia przez radar. Współcześnie stosowane są również na jachtach.
Luksusowy motorowodny jacht „A” z odwróconym dziobem.
Fot. MatthiasKabel/Wikipedia
Dziób kliprowy
Kształt wywodzi się – na co wskazuje nazwa – od kliprów, czyli XIX-wiecznych szybkich żaglowców towarowych. Na jachtach stosowany był głównie na przełomie XIX i XX wieku, a jego głównym atutem była estetyka. Wad było więcej – m.in. konieczność uformowania dziobu w kształt kielicha, żeby zapewnić odpowiednią pływalność.
Dziób łyżkowy
Po raz pierwszy zastosowany na jachtach w 1893 roku. W tej konstrukcji dziobnica łagodnie schodzi w kierunku wody. Choć zapewnia dużą wyporność, to wadą jest silne uderzanie o fale podczas żeglugi na wzburzonym morzu. Z tego powodu obecnie nie wykorzystuje się go często.
Dziób z nawisem krążowniczym/umiarkowanym nawisem dziobowym/skośny
Następca dziobu łyżkowego. Najczęściej spotkać go można na statkach i jachtach. Zapewnia dobrą dzielność morską.
Dziób zaokrąglony
Występuje przede wszystkim w łodziach i okrętach podwodnych. Dzięki takiemu kształtowi jednostki podwodne mogą osiągać większe prędkości, a zarazem są cichsze.
Dziób X-Bow
Jest nowoczesną koncepcją, opracowaną na początku XXI wieku. Ma zaokrąglony kształt, a najbardziej wysunięty punkt znajduje się na wysokości linii wodnej. Dziób w tym kształcie zapewnia wyższą dzielność morską, zmniejsza uderzanie fal o dziób i rozbryzgi. Dlatego wykorzystywany jest na statkach pływających po trudniejszych akwenach.
Dziób X-bow na statku „Esvagt Stavanger”.
Fot. Ein Dahmer/Wikipedia
Dziób płaski
Ma je m.in. najpopularniejsza klasa łódek, czyli Optimisty. W tych jednostkach przód jest właśnie płasko ścięty, co zapewniło jej zresztą przezwisko „mydelniczka”.
