
Muzea morskie i żeglarskie w Polsce – gdzie są i co prezentują?
Gromadzą i konserwują zabytki, prowadzą zajęcia edukacyjne i pielęgnują pamięć o najważniejszych wydarzeniach z przeszłości. Muzea morskie i żeglarskie w Polsce spełniają bardzo istotną funkcję. Sprawdzamy, co można w nich znaleźć.
Choć muzeum morskie jest w Polsce de facto tylko jedno – Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku – w rzeczywistości dużo placówek zajmuje się tą tematyką. I wbrew pozorom nie wszystkie mieszczą się nad Bałtykiem. Sprawdziliśmy, do jakich muzeów miłośnik żeglarstwa i tematyki morskiej powinien zajrzeć.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Na uwagę zasługuje przede wszystkim wystawa „Truso – legenda Bałtyku”, poświęcona słynnemu wczesnośredniowiecznemu emporium handlowemu. Na ekspozycji dowiedzieć się można m.in. o działaniu kompasu słonecznego, który wykorzystywali wikingowie podczas długich rejsów. Warto zobaczyć też zabytkowy sprzęt nurkowy z prywatnej kolekcji Mirosława Murczkiewicza. Na wystawie pokazano m.in. różne rodzaje hełmów i przyrządy pomiarowe.
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Jedyne w Polsce muzeum, które tak szeroko zajmuje się tematyką żeglarską i morską. Składa się z dziewięciu oddziałów, które poświęcone są różnym zagadnieniom. Siedziba NMM mieści się w Spichlerzach na wyspie Ołowiance, gdzie znajduje się też m.in. galeria malarstwa marynistycznego i wystawa główna poświęcona związkom Polski z morzem. Przy Ołowiance cumuje statek-muzeum „Sołdek”, który jest pierwszym pełnomorskim statkiem zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej. Po drugiej stronie Motławy jest Ośrodek Kultury Morskiej, czyli nowoczesne centrum wiedzy o morzu oraz miejsce prezentowania ekspozycji etnograficznej, oraz Żuraw – średniowieczny dźwig portowy, który jest obecnie remontowany.

Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie.
Fot. NMM
Poza Gdańskiej najważniejszym oddziałem Narodowego Muzeum Morskiego jest statek-muzeum „Dar Pomorza”. Żaglowiec jest jedną z ikon Polski morskiej i wielką atrakcją turystyczną. W Tczewie umiejscowiono Muzeum Wisły oraz Centrum Konserwacji Wraków Statków, w którym znajdują się trzy zabytkowe jachty – „Opty”, „Dal” i „Kumka IV”. Narodowe Muzeum Morskie prowadzi również nie mniej ciekawe Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich i Muzeum Rybołówstwa w Helu. Obecnie w Łebie powstaje kolejny oddział – Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego.
Muzeum Gdańska
Jednym z najciekawszych oddziałów Muzeum Gdańska jest Twierdza Wisłoujście, czyli unikalna nadmorska twierdza, która przez wieki broniła dostępu do gdańskiego portu oraz – jako latarnia morska – wskazywała żeglarzom drogę. Obecnie prowadzone są tam szeroko zakrojone prace konserwacyjne i placówka zostanie na powrót udostępniona zwiedzającym w 2024 roku.
Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Położone niemal nad samym morzem muzeum dokumentuje dzieje polskiej Marynarki Wojennej od założenia do czasów współczesnych. Wystawy poświęcone są jednak również żaglowcom. Oddziałem Muzeum Marynarki Wojennej jest ORP Błyskawica, czyli przedwojenny niszczyciel, uczestnik walk podczas II wojny światowej.
Muzeum Emigracji w Gdyni
Dużo wątków morskich znajduje się w gdyńskim Muzeum Emigracji, mieszczącym się w zabytkowym gmachu przedwojennego Dworca Morskiego. Ważny fragment wystawy poświęcony jest podróży przez Atlantyk, którą odbywali polscy emigranci, a ozdobę ekspozycję stanowi model statku pasażerskiego „Batory”.
Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu
Placówka założona dzięki energii pasjonatów tematyki wojskowej i morskiej. W muzeum – mieszczącym się w zabytkowych stanowiskach artyleryjskich – znajdują się ekspozycje poświęcone m.in. Morskiemu Dywizjonowi Lotniczemu w Pucku, tragediom morskim, które rozegrały się w 1945 roku oraz słynnemu pisarzowi Karolowi Olgierdowi Borchardtowi.

Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu.
Fot. Tadeusz Lademann
Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku
Tematyką morską porusza ich oddział we Władysławowie, czyli tzw. Hallerówka. W dwóch zabytkowych budynkach prezentowane są wystawy poświęcone m.in. dziejom letniska we Władysławowie, życiu i twórczości Augustyna Necla – rybaka i autora powieści marynistycznych.
Muzeum Ziemi Usteckiej
Prowadzone przez Towarzystwo Przyjaciół Ustki muzeum dokumentuje również morską historię regionu. Aktualnie prezentowane są tam wystawy poświęcone modzie plażowej oraz Stoczni Ustka. Można na nich zobaczyć m.in. modele kutrów i jednostek pływających.
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
Placówka prowadzi Kołobrzeski Skansen Morski, w którym można obejrzeć zabytkowe obiekty, m.in. okręt ORP Fala i ORP Władysławowo, jacht „Orkan II”, miny morskie i torpedy oraz fragmenty po nieistniejącym już niszczycielu ORP Burza.
Morskie Centrum Nauki Dziwnów
To nie tylko miejsce dla miłośników nauki, ale również historii. Prezentowane są tam wystawy poświęcone lokalnemu rybołówstwu oraz życiu i pracy na morzu. W części naukowej jest zaś ekspozycja poświęcona bezpieczeństwu na morzu.
Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Świnoujściu
Wbrew nazwie nie ogranicza się tematycznie tylko do rybołówstwa. Na prezentowanych tam wystawach znaleźć można m.in. modele żaglowców, instrumenty i pomoce nawigacyjne, w tym zabytkowe lunety, lornetki, kompasy, chronometry statkowe i globusy gwiazdowe.

Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu.
Fot. Globtroter/Wikipedia
Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu
Zlokalizowane jest w pruskiej twierdzy, która strzegła portu w Świnoujściu. Działa tam kilka muzeów, które zajmują się różnymi fragmentami dziejów tego miejsca.
Muzeum Regionalne w Wolinie oraz skansen Centrum Słowian i Wikingów
Dwie placówki, które opowiadają o historii wczesnego średniowiecza, kiedy Wolin – Jomsborg był ważnym portowym grodem handlowym, w którym żyli Słowianie i wikingowie.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Na wystawach prezentowana jest morska część dziedzictwa miasta, w tym powstanie przemysłu stoczniowego. W zbiorach placówki znajdują się też m.in. zabytkowe urządzenia nawigacyjne, modele jednostek pływających i oraz kuter rybacki i szalupa ratunkowe.
PODZIEL SIĘ OPINIĄ