Słyszeliście o… pierwszej polskiej podróży dookoła świata?
6 października mija 150 lat od śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego – pierwszego Polaka, o którym wiemy na pewno, że odbył podróż dookoła świata. W większości oczywiście morzem.
Urodzony w 1797 r. pod Poznaniem Strzelecki swoją historyczną eskapadę rozpoczął w 1834 r. opuszczając Wielką Brytanię na pokładzie statku “Virginian”, który obrał kurs na Amerykę Północną.
Po dotarciu na miejsce Polski podróżnik badał wschodnie wybrzeża Stanów Zjednoczonych i Kanady. Zainteresował się też życiem niektórych indiańskich plemion. Dłużej obserwował Huronów znad jez. Ontario i Seminolów na Florydzie.
Potem ruszył na Antyle, odwiedził Kubę, Meksyk, popłynął w górę rzek Missisipi i Ohio. W sumie spędził w Ameryce Północnej półtora roku dokonując m.in. odkrycia bogatych złóż miedzi w okolicach jez. Ontario.
To był jednak dopiero początek jego wielkiej przygody. W 1836 r. widzimy go już wysiadającego ze statku w Rio de Janeiro. W Ameryce Południowej przepłynął 5 tysięcy kilometrów rzekami Rio Grande, Parana i La Plata. Był w Argentynie, Urugwaju i Brazylii, przez Andy dostał się do Chile.
W Valparaiso wsiadł na statek „Cleopatra”, którym popłynął na północ zwiedzając zachodnie wybrzeża obu Ameryk, aż do Kalifornii. Ten etap podróży zajął mu również półtora roku.
Po powrocie do Valparaiso polski obieżyświat wsiadł na statek „Fly”, by poprzez Hawaje i Tahiti dotrzeć wiosną 1839 r., do Nowej Zelandii. Stamtąd udał się do Australii, gdzie spędził cztery lata (do 1843 r.) dokonując odkryć, które przyniosły mu największą sławę.
Mapa podróży dookoła świata Pawła Edmunda Strzeleckiego. Źródło: mtkosciuszko.org.au.
Co ciekawe, znamy dokładnie datę jego przyjazdu do Australii. „The Sydney Gazette” doniosła bowiem, że 25 kwietnia 1839 r. do Port Jackson zawitała francuska barka o nazwie „Justine”, na pokładzie której przybył hrabia Traliski (czyli Strzelecki właśnie).
Wnętrze kontynentu australijskiego nie było wtedy jeszcze rozpoznane. Strzelecki zbadał najwyższe pasmo górskie Australii Wielkie Góry Wododziałowe, a jego najwyższy szczyt nazwał Górą Kościuszki.
Odkrył też w nich pokłady złota, ropy naftowej i węgla brunatnego. Ustalił źródła największej australijskiej rzeki Murray. Udał się także na Tasmanię. Jak trudne to były przedsięwzięcia niech świadczy fakt, że przed jedną z ekspedycji Strzelecki, na wszelki wypadek, spisał testament.
Wiosną 1843 r. polski badacz rozpoczął podróż powrotną do Europy wsiadając na statek “Anna Robertson”. Do Londynu dotarł poprzez Hongkong, Półwysep Malajski, Indie, Kair i Paryż. Wokółziemską pętlę zamknął więc po prawie dziesięciu latach.
W 1845 r. Strzelecki wydał w Anglii pierwszą, naukową książkę o Australii, która dla badaczy z całego świata przez wiele lat była podstawowym źródłem informacji o tym kontynencie. Po ukazaniu się tej publikacji spadł na Polaka deszcz zasłużonych nagród, wyróżnień i odznaczeń.
Podróżnik zmarł 6 października 1873 r. w Londynie. Dzisiaj jego nazwisko upamiętniają w Australii: pasmo górskie, dwa szczyty, jezioro, rzeka i miasto. Najwyższy szczyt Australii wciąż zaś nosi miano Góry Kościuszki.
Choć niektórzy badacze twierdzą, że jeszcze przed Strzeleckim było dwu czy trzech Polaków, którzy odbyli podróż dookoła świata to o ich wyczynach nie wiadomo zbyt wiele. Z wyprawy Strzeleckiego mamy natomiast dokładną relację stąd właśnie jemu przyznaje się palmę pierwszeństwa w polskim okrążeniu globu.
