Pamiętajmy! 2 maja – dzień flagi i… bandery
2 maja obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, święto ustanowione w 2004 r. Jednym z elementów obchodów jest wywieszanie Biało-Czerwonej na gmachach państwowych, budynkach użyteczności publicznej i prywatnych. A co z polską banderą na okrętach Marynarki Wojennej, statkach handlowych i jachtach?
Protokół Flagowy ustanowiony przez Komisję Heraldyczną opisuje zasady wywieszania flagi na lądzie. Poza oficjalnymi, urzędowymi zapisami, w protokole zawarto „zasady dobrej praktyki dla obywateli”. Obowiązują one nie tylko 2 maja, ale zawsze przy eksponowaniu naszych barw narodowych. Oto kilka najważniejszych:
1. Flagę państwową wywieszamy, aby uczcić ważne uroczystości, rocznice i święta państwowe.
2. Flagi możemy wywieszać również wówczas, kiedy chcemy uczcić ważne wydarzenia naszego życia prywatnego. Tak robi się w wielu krajach.
3. Flaga, która wywieszamy powinna być czysta, wyprasowana i nie może być podarta lub spłowiała.
4. Flaga z godłem nie powinna być używana przez obywateli, ponieważ jest zastrzeżona wyłącznie dla grup podmiotów określonych w ustawie (placówki dyplomatyczne, lotniska, samoloty cywilne podczas lotów za granicą, kapitanaty portów, na statkach morskich).
5. Wywieszona flaga powinna być przymocowana w taki sposób, aby nie uległa zerwaniu, np. przywiązana lub przymocowana pinezką do drzewca.
6. Flaga powinna być tak umieszczana, aby nie dotykała podłoża, podłogi lub nie była zamoczona w wodzie.
7. Jeżeli flaga zaplącze się dookoła drzewca, trzeba ją rozplątać. Zaplątana flaga nie jest ozdobą.
8. Trzeba zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, jeżeli umieszczane są pionowo, kolor bały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu.
Dla ludzi morza szczególnie ważny powinien być punkt 4. Wynika z niego, że wywieszanie flagi z godłem – a taką jest bandera – nie jest możliwe na stałym lądzie (poza kapitanatami portów) nawet z takiej okazji jak Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.
Szczegółowe przepisy regulują sprawę podnoszenia bandery na jednostkach pływających. Podnosi się ją na polskich okrętach i statkach w czasie postoju w porcie o godz. 8. Podniesieniu bandery towarzyszy zbiórka całej załogi, chyba że na okręcie wykonywane są prace alarmowe lub trwa przygotowanie do wyjścia w morze. Zbiórki nie zwołuje się także podczas generalnego sprzątanie. Wtedy banderę podnosi osoba dyżurna.
Stojąc w porcie przy nabrzeżu na kotwicy, okręt podnosi banderę na drzewcu rufowym, podczas ruchu – na gaflu masztu (gdy okręt ma więcej niż jeden maszt, na gaflu masztu tylnego).
Banderę spuszcza się o zachodzie słońca. Moment zachodu sprawdza oficer dyżurny.
Oprócz bandery wojennej i bander pomocniczych, w polskiej Marynarce Wojennej obowiązuje jeszcze kilka innych znaków – m.in. proporzec Marynarki Wojennej, znak dowódcy okrętu i flaga Marynarki Wojennej. Ta ostatnia podnoszona jest wyłącznie na lądzie.
Zgodnie z tradycją morską jednostki handlowe (statki, jachty, kutry rybackie) spotykając okręt na morzu oddają mu honor. Przynależność państwowa nie ma tutaj znaczenia. Jest to tzw. ukłon banderą. Odbywa się on w następujący sposób: jednostka handlowa spuszcza banderę ze swojego drzewca, okręt spuszcza swoją do połowy masztu, drzewca, zaraz ją podnosząc.
Podsumowując – flagę państwową wywieszamy przy szczególnie ważnych okazjach. Mogą to być święta państwowe (np. dzień flagi), jak i prywatne uroczystości z zachowaniem należnych zasad. Flaga może też być wyeksponowana na co dzień. Bandera podnoszona jest na jednostkach morskich, przy czym w portach, na kotwicy, o określonych porach jest zdejmowana, z zachowaniem odpowiedniego protokołu. W ruchu, na morzu, bandera podniesiona jest zawsze.
Bandera to flaga określająca państwową przynależność jednostki, składająca się z barw państwowych. Często jednak różni się zasadniczo od flagi państwa. Bandera określa jednocześnie charakter statku (marynarka handlowa, marynarka wojenna itd.), jej kształt i wygląd muszą być określone w specjalnym rejestrze statków. Bandera powiewająca na okrętach różni się od handlowej trójkątnym wcięciem na zewnętrznej krawędzi (naprzeciwko drzewca, do którego bandera jest umocowana).
Na jachtach żaglowych jednomasztowych banderę podnosi się na drzewcu flagowym na rufie (flagsztok) – przy ożaglowaniu bermudzkim i na piku gafla na flaglince – przy ożaglowaniu gaflowym. Na jachtach dwumasztowych na topie bezanmasztu, a na jachtach motorowych na rufie lub na nadbudówce. Podnoszenie bandery na jachtach śródlądowych nie jest konieczne.
Flaga to płat tkaniny o barwach wynikających z tradycji narodowych, zatwierdzonych przez parlament do użytku obywateli i rządu. Jest ona wówczas flagą państwową. Jako barwy państwowe biel i czerwień zostały wprowadzone w 1831 r.
Należy pamiętać, że bandera jest flagą, lecz nie każda flaga jest banderą. W Polsce nasza flaga narodowa może być jedynie banderą dla statków śródlądowych, gdyż na Morzu Bałtyckim i Północnym przed rokiem 1918 flaga biało-czerwona była już używana jako flaga pilotowa. Dlatego dla statków morskich dodano herb państwowy na środku białego pasa flagi. Zastrzeżono jednak używanie takiej bandery tylko dla statków żeglugi pełnomorskiej.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej, barwy państwowe i ich ekspozycja
