Muzealne inicjatywy nad Wisłą
20 nadwiślańskich muzeów zaangażowało się w projekt „Muzea Szlaku Wisły”. W tczewskim Centrum Konserwacji Wraków Statków odbyła się 20 lutego konferencja poświęconą temu przedsięwzięciu.
– Projekt realizowany jest w ramach ogólnopolskich obchodów Roku Rzeki Wisły – mówi jego koordynatorka, Jadwiga Klim z Narodowego Muzeum Morskiego. – Doszliśmy do wniosku, że wśród setek różnych imprez turystycznych, kulturalnych, sportowych i edukacyjnych nie może zabraknąć muzeów, które w naturalny sposób przechowują pamięć o Wiśle.
Do projektu, którego Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku jest liderem, przystąpiły m.in. Muzeum Historyczne Miasta Gdańska – Twierdza Wisłoujście, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Wisły w Tczewie, Muzeum Ziemi Chełmińskiej w Chełmnie, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Muzeum Mazowieckie w Płocku, Muzeum Wisły Środkowej i Ziemi Wyszogrodzkiej w Wyszogrodzie, Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum Historii Polski w Warszawie, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, Muzeum Okręgowe w Sandomierzu oraz Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Patronat nad konferencją inauguracyjną objął sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Jarosław Sellin. W Tczewie pojawili się reprezentanci poszczególnych muzeów leżących nad Wisłą, którzy opowiedzieli o realizowanych i planowanych działaniach związanych z Wisłą, a przedstawiciele organizacji społecznych o prowadzonych przez nie akcjach.
Konferencja inaugurująca muzealny projekt to nie jedyne wydarzenie związane z obchodami Roku Rzeki Wisły w Tczewie. 24 lutego w Muzeum Wisły otwarta zostanie druga część wystawy stałej. Pokazuje ona problematykę wiślaną kontekście przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz całe bogactwo i różnorodność zjawisk mieszczących się w słowie „Wisła”. Jest równocześnie uzupełnieniem pierwszej części ekspozycji, prezentującej m.in. najstarsze informacje o rzece i historię spławu wiślanego.
– Nazwa naszego muzeum oraz tytuł wystawy stałej: „Wisła w dziejach Polski” zobowiązują i są dla nas wyzwaniem – mówi dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego, dr inż. Jerzy Litwin. – Wisła pełni bowiem w naszym kraju rolę szczególną, symboliczną. Często jest on nazywany „krajem nad Wisłą”, a rzeka stanowi tu ważny wyróżnik wspólnego terytorium, niezwykle istotnego dla trwania narodu. Bardzo się też cieszymy, że otwarcie drugiej części wystawy przypadło na Rok Rzeki Wisły.
Wystawa została podzielona na dwie części – cezurą jest I rozbiór Polski w 1772 r., stanowiący umowną granicę między staropolskim, tradycyjnym światem a erą pary, prądu elektrycznego i gwałtownego postępu technicznego.
– Głównym założeniem, jakie nam przyświecało było pokazanie historii zagospodarowania rzeki na tle dziejów naszego kraju – tłumaczy Jadwiga Klim. – Chcieliśmy przekazać gościom, że Wisła nie jest abstrakcyjnym bytem, albo zwykłą arterią transportową, ale ważnym elementem polskiej historii i teraźniejszości, ściśle związanym z naszym krajem. Jest swoistym barometrem spraw polskich. Ważny jest na wystawie kontekst lokalny, stąd w drugiej części ekspozycji zaznaczona została wyraźnie rola Tczewa – miasta niezwykle ważnego we wspólnej historii Wisły i Polski.
Jadwiga Klim dodaje, że dbając o kompleksową prezentację tematyki wiślanej, na wystawie pokazany został też okres po roku 1989.
– Przedstawiliśmy zarówno procesy negatywne, jak kryzys i powolny upadek gospodarki rzecznej oraz pozytywne, czyli współczesne formy eksploatacji Wisły – zaznacza. – Mam na myśli symboliczny powrót miast nad Wisłę, rozwój turystyki wiślanej oraz szereg inicjatyw społecznych skierowanych na sprawy wiślane, w tym renesans tradycyjnego szkutnictwa i nadwiślańskich tradycji, a także rządowy projekt ożywienia żeglugi śródlądowej. Wystawę kończymy, aktualnym od wielu lat, pytaniem o przyszłość.
Strona projektu Muzea Szlaku Wisły
