Słyszeliście o… początkach żeglarstwa lodowego?
Choć latanie na bojerach może wydawać się zajęciem stosunkowo współczesnym, to w rzeczywistości korzenie żeglarstwa lodowego sięgają XVII wieku.
Kiedy po zakończeniu I wojny światowej Otton Weiland zaczął latać po Jeziorze Charzykowskim pierwszymi ślizgami lodowymi, były one w Polsce nowością. W Europie Zachodniej żeglarstwo lodowe miało wówczas już trzystuletnią tradycję, a od ponad wieku istniało jako dyscyplina sportowa.
Pierwsze informacje o żeglarstwie lodowym sięgają początków XVII wieku i pochodzą z rejonu Zatoki Ryskiej i Holandii. Bojery były wówczas najczęściej improwizowane – na płaskodennych łodziach montowano cztery stalowe płozy oraz urządzenie sterownicze. Służyły one zaś do przewozu towarów i ludzi. Dzięki holenderskim kolonistom wynalazek ten trafił do Ameryki Północnej, gdzie rozpowszechnił w XVIII wieku m.in. na rzece Hudson. Wkrótce w Stanach Zjednoczonych żeglarstwo lodowe stało się formą nie tylko transportu, ale też sportu i rekreacji.
Łodzie lodowe na rzece Hudson w 1884 roku, Frederic S Cozzens / Wikipedia
W 1790 roku Oliver Booth z Poughkeepsie w stanie Nowy Jork prawdopodobnie jako pierwszy zbudował bojera z trzema płozami – dwoma nieruchomymi, a jednym ruchomym i służącym do sterowania. Konstrukcja ta szybko zyskała na popularności i w ogólnych założeniach funkcjonuje do dzisiaj. Ponieważ ówczesne jednostki służyły również do rekreacji, były znacznie większe niż współczesne i mogły zabrać nawet siedmiu pasażerów.
Poughkeepsie i rzeka Hudson w XIX wieku stały się amerykańskimi stolicami żeglarstwa lodowego. W 1865 roku tam powstał Poughkeepsie Ice Yacht Club, a pięć lat później Hudson River Ice Yacht Club. Na rzece Hudson bito też rekordy – w 1885 roku długi na 21 metrów bojer „Icicle” osiągnął prędkość 172 km/h. Należał on do Johna A. Roosevelta, wuja przyszłego prezydenta USA Franklina D. Roosevelta, który również był miłośnikiem tego sportu.
Franklin D. Roosevelt latający na swoim jachcie lodowym „Hawk”.
Fot. arch. Franklin D. Roosevelt Presidential Library & Museum
W Europie żeglarstwo lodowe rozwijało się z kolei głównie w Skandynawii i Rosji, szczególnie na Zatoce Ryskiej. Na początku XX wieku na bojerach latał prawdopodobnie mieszkający w Rydze Antoni Aleksandrowicz, późniejszy współzałożyciel Yacht Klubu Polski. W tym też okresie żeglarze lodowi ze Szwecji i Rosji zaczęli współpracować przy organizacji regat międzyklubowych.
Po I wojnie światowej żeglarstwo lodowe zbliżyło się formą do dzisiejszego. W 1928 roku zawiązana została Europejska Unia Jachtingu Lodowego, a cztery lata później Erik von Holst z Estonii zaprojektował Monotyp XV. Szybko stał się on najpopularniejszą klasą żeglarstwa lodowego i rozpoczął nowy etap w historii bojerów. Ale to już temat na inną opowieść.
