ORC – o co w tym chodzi?
W 2017 roku, w Gdańsku, rozegrane zostaną Mistrzostwa Europy ORC. Organizatorzy przewidują, że w zmaganiach weźmie udział około 70 morskich jachtów regatowych, a formuła przelicznikowa sprawi, że w wyścigach będą liczyć się przede wszystkim umiejętności żeglarzy, a nie technologia.
O to, czym jest przelicznik ORC i po co się go stosuje, spytaliśmy Jarosława Górskiego, szefa Biura IMS (International Measurement System).
– Na czym polega formuła ORC?
– To formuła dla jachtów morskich. Taka, w której miejsce zajęte przez jacht podczas regat obliczane jest na podstawie zestawienia czasu przepłynięcia trasy wyścigu i teoretycznych osiągów łodzi. Wszelkie parametry oblicza specjalny program komputerowy, symulujący zachowanie każdej konkretnej jednostki na wodzie w czasie żeglugi. Otrzymujemy w ten sposób prędkość regatową łódki na podstawie wielu parametrów podwodnej części kadłuba takich jak: jego kształt, kil, płetwa sterowa, balasty miecze boczne, oraz takielunku, czyli: grota, wysokości masztu, umiejscowienia bomu i tak dalej. Program zbiera te dane oraz informacje hydrodynamiczne i aerodynamiczne, oblicza prędkość jachtu w różnych warunkach wiatrowych, od sześciu do dwudziestu węzłów i dla ośmiu kątów wiatru, od 52 do 180 stopnia. Kiedy ma już zebrane i opracowane informacje, dodaje do tego rzeczywiste miejsce zajęte przez jacht w regatach i ustala ostateczną kolejność na mecie.
– Czyli najpierw program porównuje dane teoretyczne, potem uśrednia je i zestawia z uśrednionymi wynikami pozostałych jachtów?
– Tak. Brane są pod uwagę możliwości poszczególnych jachtów – ich teoretyczne prędkości – i to jak popłynęły w konkretnym wyścigu. Kiedy mamy do czynienia z jachtami monotypowymi, ich parametry są identyczne i bierze się pod uwagę rzeczywiste wyniki regat. Kiedy ścigają się różne jachty, różniące się choćby pod względem kadłuba i ożaglowania, musimy sprowadzić je do wspólnego mianownika, żeby wyrównać ich szanse w wyścigu.
– Czy na przykład żagle w formule ORC muszą mieć określoną maksymalną powierzchnię?
– Nie. Stosuje się tu przepisy pomiarowe ISAF. Oczywiście jacht musi mieć pomierzone żagle, a wynik tych pomiarów uwzględnia program komputerowy.
– Jak zebrać te wszystkie dane?
– Każdy jacht w formule ORC musi zostać pomierzony i uzyskać odpowiednie świadectwo regatowe, wydawane co roku i ważne do końca roku kalendarzowego. Świadectwo zawiera kilkanaście współczynników dotyczących potencjału regatowego jachtu w danych warunkach, na różnych rodzajach tras. One pozwalają w miarę szybko obliczyć zakładane prędkości jachtu.
– A co to znaczy, że jacht musi być pomierzony?
– Pomiarami zajmują się mierniczy. Ich podstawowymi narzędziami pracy są miarka i notes, ale przy pomiarach kadłuba stosuje się miarkę laserową pozwalającą na pomiar jego trójwymiarowej bryły. Mierzona jest też stateczność łódki na wodzie.
– Czy ORC jest najpopularniejszą formułą przelicznikową?
– Tak i stosowana jest na całym świecie. Jej popularność wynika też z tego, że to metoda najbardziej naukowa. Program uaktualnia zasoby danych, uwzględnia zmienne warunki, przeprowadza się też modelowe badania hydrologiczne i aerodynamiczne, które następnie wstawia się do programu. Ta metoda jest najbardziej precyzyjna. Co roku wydawanych jest około dziesięciu tysięcy świadectw na całym globie.
– Co trzeba zrobić żeby uzyskać licencję mierniczego w formule ORC?
– Trzeba przejść odpowiednie szkolenie, a wydawanie świadectw regatowych w Polsce należy do zadań Polskiego Związku Żeglarskiego.
Świadectwa ORC International mogą być wydawane jachtom kompletnie pomierzonym zgodnie z IMS oraz spełniającymi wymogi przepisów i regulacji „IMS Rules and Regulations”.
Natomiast świadectwa ORC Club mogą być wydawane na podstawie niepełnego pomiaru IMS, przy czym część danych pomiarowych może zostać uznanych i/lub uzyskanych z innych źródeł. Te źródła to np. baza jednostek ORC, w której zamieszczono dane 100 tys. jachtów ORC z całego świata, świadectwo stoczniowe, dane o ożaglowaniu. Wszystkie te informacje są sprawdzane przez organy wydające świadectwa. W Polsce taką organizacją jest Polski Związek Żeglarski.
Organizator regat powinien określić, które świadectwo wymagane jest do zgłoszenia, jednak obu typów świadectw można użyć w regatach i będą w pełni kompatybilne. Wyjątek stanowią regaty rangi mistrzowskiej, od poziomu krajowego do mistrzostw świata oraz regaty Gotland Runt. Świadectwo ORC Interantional zapewnia badanie stateczności jednostki, co jest konieczne przy tej rangi imprezach.
