Słowniczek żeglarski, czyli co nowicjusz wiedzieć powinien

Przed i w czasie pierwszego rejsu wszystko na jachcie może wydawać się trudne. Dotyczy to zwłaszcza terminów i pojęć, którymi posługują się inni żeglarze. Na szczęście z pomocą przyjść może słowniczek żeglarski.

Pierwsze kroki w każdym nowym zajęciu, sporcie czy hobby bywają trudne. Nie inaczej jest w żeglarstwie, w którym przez lata ukształtowała się specjalistyczna terminologia, którą trzeba poznać, żeby cieszyć się żeglowaniem. Słowniczek żeglarski z pojęciami, które warto znać przed pierwszym rejsem, na pewno w tym pomoże.

Jacht i jego części

Dziób – przednia część każdej jednostki pływającej.

Rufa – tylna część jachtu.

Burty – boczne części kadłuba, boki jachtu.

Pokład – zamyka od góry kadłub jachtu. Składa się z trzech części – fordeku (pokładu przedniego, dziobowego), bakdeku (pokładu środkowego) i achterdeku (pokładu tylnego, rufowego).

Kokpit – obniżona część pokładu, w której najczęściej przebywa załoga. Na jachcie może być bezodpływowy lub odpływowy.

Ster/płetwa sterowa – służy do nadawania kierunku jednostce. Jest obsługiwany za pomocą koła sterowego lub rumpla, czyli drążka połączonego jarzmem lub trzonem sterowym z płetwą sterową.

Relingi – listwy lub linki biegnące wzdłuż burt, które zapobiegają wypadnięciu z jachtu.

Takielunek – najczęściej w ten sposób określa się olinowanie i ruchomy osprzęt na jachcie, związany zazwyczaj z ożaglowaniem jednostki. W szerszym znaczeniu jest to wszystko, co znajduje się powyżej pokładu, więc także m.in. maszty.

Żagle – pędnik, który wykorzystuje wiatr do nadania celowego ruchu jachtowi Jest wiele rodzajów żagli, m.in. w zależności od ich kształtu i przeznaczenia.

Koja – miejsce do spania pod pokładem jachtu.

Bakista – schowek pod pokładem.

Bulaj – okrągłe okno na jachtach i statkach.

Kambuz – pomieszczenie kuchenne na jachcie.

Kubryk – pomieszczenie mieszkalne na większych jachtach i żaglowcach, najczęściej w dziobowej części.

Mesa/messa – pomieszczenie na jachtach i żaglowcach służące jako jadalnia, miejsce spotkań i spędzania wolnego czasu. Na większych jednostkach odrębną mesę mają oficerowie.

Kingston – toaleta na jachcie albo zawór denny, poniżej linii wodnej.

Cuma – lina łącząca jacht z lądem lub obiektem pływającym.

Bosak – drąg zakończony hakiem i grotem, który służy m.in. do wyławiania z wody przedmiotów lub manewrów portowych.

Elektronika jachtowa

Radiotelefon VHF – podstawowe urządzenie do prowadzenie komunikacji na jachcie. Pozwala kontaktować się fonią z innymi jednostkami, marinami, portami i służbami ratowniczymi w zasięgu do około kilkunastu mil morskich.

GPS – globalny system pozycjonowania obiektów na kuli ziemskiej, z wykorzystaniem satelitarnego systemu nawigacji, który stał się obecnie standardem także w telefonach komórkowych oraz w samochodach.

Radiopława (EPIRB) – pława z nadajnikiem radiowym, wykorzystywana w sytuacji zagrożenia. Po ręcznym włączeniu lub znalezieniu się w wodzie wysyła sygnał radiowy z aktualną pozycją.

AIS – system automatycznej łączności, który pozwala m.in. zobaczyć inne jednostki wyposażone w AIS w promieniu kilkunastu-kilkudziesięciu Mm

Autopilot – w oparciu o satelitarne systemy nawigacyjne, a często też wiatromierz, pozwala na utrzymanie obranego kursu.

Ploter nawigacyjny – łączy w sobie funkcjonalność odbiornika GPS i map elektronicznych.

Środki bezpieczeństwa – słowniczek żeglarski 

Pas ratunkowy – utrzymuje rozbitka na powierzchni wody. Ma większą wyporność niż kamizelka ratunkowa oraz m.in. gwizdek.

Kamizelka ratunkowa – utrzymuje człowieka na powierzchni wody oraz ma zapobiec utopieniu się osoby nieprzytomnej.

Kamizelka asekuracyjna – ma mniejszą wyporność niż kamizelka ratunkowa, więc jest skierowana do osób, które potrafią pływać. Nie jest to zatem środek ratunkowy.

Uprząż asekuracyjna – pozwala na przypięcie się do jachtu np. do lajfliny, czyli do liny rozciągniętej wzdłuż pokładu. Zapobiega wypadnięciu za burtę jednostki.

Funkcje na jachcie

Kapitan – najważniejsza osoba na jednostce, zarówno w świetle prawa zwyczajowego, jak i m.in. Kodeksu Morskiego, czy ustawy o bezpieczeństwie morskim.

Oficer – osoba wyznaczone przez kapitana do pomocy. Często stoi na czele wachty.

Bosman – osoba odpowiedzialna za żagle, liny, porządek na pokładzie i konserwację jachtu.

Kuk – kucharz na statku lub jachcie.

Kapitan, oficer i trymer, czyli z kogo składa się załoga jachtu

Kursy i manewry – słowniczek żeglarski

Fordewind – kurs jachtu względem wiatru, wiejącego prosto w rufę.

Półwiatr – kurs jachtu względem wiatru wiejącego prostopadle w burtę.

Baksztag – kurs jachtu względem wiatru wiejącego z kierunku pomiędzy fordewindem a półwiatrem (halbwindem).

Kąt martwy – jest to taki kąt kursowy jachtu względem wiatru, w którym nie może poruszać się jednostka o napędzie żaglowym ponieważ wiatr nie wytwarza odpowiedniej siły nośnej na żaglu. Wiatr wieje w dziób.

Bajdewind – kurs jachtu względem wiatru wiejącego z kierunku pomiędzy granicą kata martwego a półwiatrem.

Sztormowanie – pływanie w warunkach sztormowych, czyli podczas silnego, porywistego, długotrwałego wiatru o sile nie mniejszej niż 8° w skali Beauforta.

Sztrandowanie – celowe wprowadzenie jachtu na brzeg lub mieliznę przybrzegową w celu ratowania jachtu lub jego załogi

Szanty – pieśni do pracy i do zabawy

Żeglarski slang

Grzybek – jacht wywrócony do góry dnem.

Klar – porządek na jachcie.

Dziad/dziadek – fala zalewająca pokład.