Żeglarze wszechczasów: Thor Heyerdahl
Ikona norweskiego żeglarstwa i jeden z najważniejszych podróżników drugiej połowy XX wieku. Thor Heyerdahl połączył etnograficzną i archeologiczną pasję z żeglarstwem, a efektami jego zainteresowań zachwycił się świat.
Miłość do geografii urodzonemu 110 lat temu, w 6 października 1914 roku, Thorowi Heyerdahlowi zaszczepiła matka, która była wielką miłośniczką teorii ewolucji Karola Darwina. Dzięki niej jako dziecko zaczął zbierać okazy flory i fauny, z których urządził w domu małe muzeum. Później na Uniwersytecie w Oslo zaczął studiować zoologię i geografię. W 1937 roku – pod wpływem i z pomocą podróżnika i przedsiębiorcy Bjarne’a Kroepeliena – przerwał naukę i wraz z żoną wyjechał do Polinezji, żeby badać, jaką drogą zwierzęta mogły zasiedlić te wyspy.
Tratwa „Kon-Tiki”.
Fot. Nasjonalbiblioteket
Z powodu badań nad tamtejszą fauną Thor Heyerdahl zaczął się też zastanawiać, w jaki sposób Oceania została zasiedlona przez ludzi. Doszedł do wniosku, że nastąpiło to nie z Azji – jak powszechnie zakładano – lecz z Ameryki. Ponieważ hipoteza nie została przyjęta, ponieważ antropolodzy uważali, że rdzenni mieszkańcy tego kontynentu nie budowali odpowiednich jednostek, ambitny Norweg postanowił udowodnić, że było to możliwe.
W 1947 roku Heyerdahl wraz z pięcioma towarzyszami rozpoczął wyprawę na wiernej replice inkaskiej tratwy, którą nazwał „Kon-Tiki”. Po 101 dniach i pokonaniu ponad 4300 Mm rejs ukończył się sukcesem, udowadniając, że podróż z Ameryki do wysp Polinezji był możliwy już setki lat temu. Wydana w 1952 roku książka i nakręcony film dokumentalny (nagrodzony Oscarem) uczyniła z Norwega jednego z najbardziej rozpoznawalnych podróżników i żeglarzy, mimo że archeologów i antropologów do swoich pomysłów nie przekonał.
Niesiony sukcesem Thor Heyerdahl kontynuował w następnych latach antropologiczno-żeglarskie projekty. Celem jego zainteresowań były m.in. Galapagos i Wyspa Wielkanocna. Kolejny wielkim przedsięwzięciem była ekspedycja „Ra”, w której dowodził, że Egipcjanie byli w stanie przepłynąć Atlantyk na łodzi wykonanej z papirusu.
Następnie, już w latach 70., w ramach ekspedycji „Tygrys” udowadniał, że były możliwe kontakty drogą morską pomiędzy cywilizacjami żyjącymi w Mezopotamii z tymi z terenów dzisiejszych Indii. Później badał m.in. piramidy na Teneryfie i szukał śladów Odyna, mitycznego nordyckiego boga, nad Morzem Azowskim. Mając 88 lat planował projekt na wyspie Samoa, ale nie zdążył go już zrealizować. Zmarł 18 kwietnia 2002 roku.
Pamiątki po Thorze Heyerdahlu przechowywane są z Muzeum Kon-Tiki w Oslo. Są tam m.in. łodzie „Kon-Tiki” i „Ra II” oraz liczne eksponaty zebrane podczas wypraw etnograficznych i archeologicznych.
