Zwycięskie miasto przyjazne żeglarzom

Kontynuujemy zwiedzanie Malty. Zaprezentowaliśmy już uroki Marsaxlokk, teraz czas na Vittoriosę.  

Vittoriosa (Il-Birgu) to najmniejsze, ale najstarsze z tzw. Trzech Miast Malty (IL-Birgu, L-Isla, Bormla). Przyciąga bogatą historią kreowaną na przestrzeni wieków przez Fenicjan, Greków, Rzymian, Bizantyjczyków, Arabów, Normanów, Andegawenów, Aragończyków i Zakon św. Jana, z fascynującym urbanistycznym kompleksem warowno-obronnym i niezwyczajnymi dokonaniami militarnymi, tworzącymi w ciągu wieków skupisko o znaczeniu gospodarczym, handlowym i wojskowym.

Wzrost wartości strategicznej Malty przypada na okres osiedlania się na wyspie i władania nią przez rycerzy joannitów. Zanim jednak do tego doszło, joannici, zwani Kawalerami Rodyjskimi, zamieszkiwali Rodos i kontrolowali w tej części Morza Śródziemnego handel morski, przeszkadzając interesom Imperium Osmańskiego, co wywoływało ustawiczne wieloletnie walki pomiędzy obiema stronami, na lądzie i na morzu.

W końcu, po ciężkich bojach z wojskami sułtana Sulejmana Wspaniałego, zakonnicy zostali pokonani i 22 grudnia 1522 roku, wielki mistrz Filip Villiers de l’Isle-Adam złożył broń. W uznaniu męstwa Kawalerów, sułtan pozwolił zakonnikom odpłynąć 1 stycznia 1523 roku, z bronią i sprzętem, oddając zwyciężonym również honory wojskowe.

Przez kolejne siedem lat, pozbawieni ziemi, stałego oparcia, wypędzeni i pokonani zakonnicy szukali swojego miejsca po całym akwenie Morza Śródziemnego, trudniąc się wszystkim co było związane z orężem, łącznie z rozbojem i piractwem.

Cesarz Karol V, chcąc uratować zakon przed rozpadem i całkowitą demoralizacją w 1530 roku pozwolił Kawalerom Rodyjskim osiąść na Malcie w Il-Birgu, gdzie zbudowali port, szpital i warownię, z której nadal nękali okręty osmańskie. Wtedy też zakonnicy przyjęli do dziś używaną nazwę Kawalerów Maltańskich.

Przybycie joannitów na wyspę przyczyniło się, obok rozwoju gospodarczego i handlu, do umocnienia znaczenia militarnego zakonu na tym akwenie i rangi twierdzy w Il-Birgu.

O tej pory, wszystkie mocarstwa, które chciały władać wyspami maltańskimi, co się potwierdzało w przyszłości, musiały zdobyć i przejąć kontrolę nad Il-Birgu z uwagi na jego strategiczną pozycję w Grand Harbour.

Miasto stało się   bazą rycerzy Zakonu Szpitalników św. Jana, a od 1530 roku faktyczną stolicą Malty, ponieważ zlokalizowana stolica w Mdinie, znajdowała się w głębi lądu i nie była w stanie sprostać wymaganiom administrowania potężną, morską flotą zakonu.

Źródło: ExpressMap

Wyparcie zakonników przez wojska tureckie z Rodos, wcale nie uspokoiło imperialnych dążeń Sulejmana Wielkiego. Tym razem na drodze interesów sułtana znalazła się Malta zarządzana przez Kawalerów Maltańskich. Podczas Wielkiego Oblężenia wyspy przez wojska Imperium Osmańskiego, trwające od 19 maja do 11 września 1565 roku, krwawy opór stawili w doskonale zaprojektowanej, zbudowanej i przygotowanej do oblężenia twierdzy Il-Birgu, jej mieszkańcy.

Po bohaterskiej i ofiarnej obronie miasta, w dowód uznania dla nich, Il-Birgu nadano dumnie brzmiącą nazwę Citta Vittoriosa (Miasto Zwycięskie), skrótowo Vittoriosa.

W ciągu kilku następnych lat na przylądku Sceberras, naprzeciw Fortu St. Angelo, po przeciwległej stronie Grand Harbour, zbudowano nową, nowocześnie ufortyfikowaną stolicę, noszącą nazwę na cześć Jeana de la Valette, wielkiego mistrza w latach 1557–1568, dowodzącego wojskami zakonu podczas Oblężenia, będącą stolicą współczesnej Malty, Vallettę.

W 1571 roku joannici przenieśli swój zakon i siedzibę do nowej stolicy, a Il-Birgu z upływem czasu, traciło na znaczeniu.

Zakon Maltański władał Maltą aż do poddania jej Napoleonowi, tj. do roku 1798. W roku 1834 roku Kawalerowie Maltańscy, po wyprowadzeniu się z wyspy, założyli swoją stałą siedzibę w Rzymie.

Całkiem niedawno, bo dopiero w roku 1998 została podpisana umowa pomiędzy rządem maltańskim a zakonem joannitów, ratyfikowana w 2001 roku na 99 lat, w myśl której, na mocy prawa o ograniczonej eksterytorialności, Kawalerowie powrócili a zgromadzeniu oddano górną część fortu St. Angelo z Domem Wielkiego Mistrza i pierwszą świątynią zakonu, kaplicą św. Anny z XIII w. W ramach przysługujących na tym terytorium praw, zakon może wydawać własne paszporty, znaczki i walutę.

Aktualnie Vittoriosa jest ważnym ośrodkiem stoczniowym. Lecz bardziej jest postrzegana jako centrum turystyki, muzealnictwa i wielowiekowy, unikalny zbiór nagromadzonych, historycznych form budownictwa śródziemnomorskiego.

Miasto ograniczone od zachodu panoramą sąsiedniej  L-Isla (Sengeli) o pięknej, widzianej z brzegu, starej i ciekawej architekturze,  od północy historycznym akwenem Il-Port Il-Kbir (Grand Harbour), portem jachtowym przylegającym do zachodniego brzegu miasta, z  górującym nad nim i osłaniającym go  Fortem St. Angelo  oraz otaczającą  zabytkową pierzeją budowli miejskich, jest osobliwą enklawą, w której Grand Harbour Marina Vittoriosa, tworzy ikoniczną, kultową przestrzeń  cumujących tam jachtów, spotkań  żeglarzy, artystów, fotografów  i turystów  z całego świata, pełną klimatycznych kafejek, barów i restauracji, którą obowiązkowo należy zobaczyć i zwiedzić.