Słyszeliście o… żeglarskich korzeniach flagi Finlandii?
Flaga Finlandii to niebieski krzyż na białym polu. Godna symbolika prezentująca to, czego Finom nigdy nie brakowało – kolor niebieski oznacza niezliczone jeziora, a biały symbolizuje oczywiście śnieg. Ale zanim te dwa kolory połączono w najważniejszy narodowy symbol, flaga pokrytego lasami kraju była zupełnie inna…
Wydawać by się mogło, że niebieska wersja nordyckiego krzyża, tak bardzo charakterystycznego dla symboliki narodowej krajów skandynawskich – występująca w zależności od państwa w różnej kolorystyce i na różnym tle – towarzyszyła Finom „od zawsze”. Tymczasem prawda jest zupełnie inna, bo i rzeczywistość historyczna, w której wykuwała się niepodległa Finlandia była inna od dziejów państw ościennych.
Historia Finlandii związana jest ściśle z sąsiadami i ich wpływem na fińską ziemię. Zwłaszcza ze Szwecją i Rosją. Od połowy XIII w. tereny dzisiejszej Finlandii znajdowały się pod panowaniem szwedzkim. Z początkiem XVIII w. rozpoczęła się rosyjska ekspansja na Finlandię. W wyniku kilku wojen Rosja zyskiwała kolejne terytoria zajmowane przez Szwedów, by w 1808 r. zajmować już niemal całą Finlandię. Podbój trwał do 1917 r, kiedy Finowie uzyskali niepodległość.
W tym wojennym zamęcie trudno było mówić o zachowaniu symboliki narodowej. Skandynawski krzyż, kojarzony z flagami narodowymi państw skandynawskich, wcale nie był pierwszą fińska flagą. Przez długie lata flagą Finlandii była po prostu flaga Imperium Rosyjskiego.
Sytuacja zaczęła się zmieniać w 1862 roku. Stało się to właściwie przez przypadek i wynikało z potrzeb obronnych. W tamtym okresie często dochodziło do ataków na fińską flotę handlową. By możliwa była skuteczna ich ochrona, musiały posiadać jakieś oznaczenia. Tak się złożyło, że w 1861 r. car Aleksander II zatwierdził regulamin klubu jachtowego Nyländska Jaktklubben, znajdującego się w regionie Uusimaa. Na jego mocy wszystkie jednostki należące do klubu miały używać flagi z niebieskim krzyżem skandynawskim na białym tle oraz godłem regionu w prawym górnym rogu.
Nie był to jednak ukłon cara w kierunku Finów. Car Aleksander nie myślał o fladze klubowej jako symbolu, który miałby przekształcić się we flagę inkorporowanego do Rosji Wielkiego Księstwa Finlandii. Otóż niebieski krzyż na białym polu był wówczas stosowany na oficjalnej fladze Yacht Klubu Neva z siedzibą w… Sankt Petersburgu.
Był to pierwszy klub żeglarski w Rosji, założony w 1718 r. przez cara Piotra Wielkiego. Członkowie istniejącego o dziś klubu toczą spory z żeglarzami z irlandzkiego Royal Cork Yacht Club (który powstał dopiero w 1720 r.) o to, który jest najstarszym stowarzyszeniem żeglarskim na świecie. Różnice biorą się stąd, że rosyjski klub został powołany do życia carskim dekretem. Tymczasem definicja klubu, zdaniem wyspiarzy, zakłada jego dobrowolne utworzenie przez członków założycieli.
Wróćmy jednak do Finlandii. W 1862 roku podjęto decyzję o tym, że pozostałe kluby żeglarskie na terenie znajdującej się pod rosyjskim panowaniem Finlandii, będą używały tego samego wzoru flagi z godłem rodzimej prowincji. To stanowiło początek oznaczania fińskiej floty w ten sam sposób. Pomysł wspierał i propagował poeta Zacharias Topelius. Głównie dzięki niemu flaga klubów jachtowych stała się z czasem flagą państwową. Ale w czasach Topeliusa do „prawdziwej” flagi niepodległej Finlandii droga była jeszcze daleka.
Dopiero w 1917 r. Finowie ogłosili konkurs na flagę swojej niepodległej już ojczyzny. Flaga klubu jako symbol Finlandii tak bardzo wrosła w świadomość narodową, że oparty na niej projekt nowej flagi wygrał rywalizację i od roku 1920 stanowi oficjalny symbol kraju.
