
„Zawisza Czarny” – opowieść nie tylko o pierwszym harcerskim żaglowcu
Książka Jacka Sieńskiego, zgodnie z tytułem, jest opowieścią o kultowym harcerskim żaglowcu. Jednak autor – dziennikarz, historyk i żeglarz – opowieść tę poświęcił przede wszystkim „Zawiszy Czarnemu” numer 1, trójmasztowemu szkunerowi zbudowanemu w 1902 roku w szwedzkiej stoczni I.E. Holm, A.K. Gustafssons.
Być może autor zdecydował się na takie ograniczenie (zaznaczone podtytułem „Pierwszy żaglowiec harcerzy”) biorąc pod uwagę to, że o następcy przedwojennego harcerskiego żaglowca szkoleniowego napisano już bardzo dużo, a historia jego poprzednika wciąż jest jeszcze mało znana. Mimo to „Zawisza Czarny” numer 2 także ma swój rozdział w tej publikacji.
Książka jest nie tylko chronologicznym zestawieniem dziejów obu żaglowców i ich kolejnych rejsów ze szczególnym uwzględnieniem tego starszego. To także opowieść o ludziach, którzy współtworzyli w czasach II Rzeczpospolitej żeglarski system szkolenia harcerskiego. To opowieść o najsłynniejszym kapitanie przedwojennego żaglowca, generale Mariuszu Zaruskim i oficerach pracujących na pokładzie „Zawiszy”. Jacek Sieński przytacza ich, zachowane w archiwach, relacje, opisuje codzienne życie kolejnych załóg.
Autor – i słusznie – uznał, że warto dać czytelnikowi okazję do poznania nie tylko dziejów „Zawiszy”, ale również innego słynnego polskiego żaglowca szkoleniowego – „Generał Zaruski”, któremu poświęcił jeden rozdział. Jeden króciutki rozdział opisuje genezę powstania słynnej piosenki „Pod żaglami Zawiszy”. W książce znalazło się miejsce nawet na słowniczek pojęć żeglarskich i chronologiczną tabelę rejsów żaglowca szkolnego ZHP „Zawisza Czarny” w latach 1935-39, a nawet zestawienie danych technicznych powojennego „Zawiszy Czarnego”.
„Zawisza Czarny” to książka nieduża i sprawnie napisana, którą szybko się czyta. Choć najwięcej miejsca zajmuje w niej historia pierwszego żaglowca noszącego imię słynnego polskiego rycerza (do którego niezawodności i dzielności odwołują się harcerze) jest to książka opisująca dzieje nie jednego, a kilku żaglowców i ludzi z nimi związanych. To opowieść o harcerskim żeglarstwie podana w pigułce. Warto po nią sięgnąć, żeby dowiedzieć się czegoś o losach „Zawiszy” numer 1, albo przywołać własne wspomnienia związane z żeglowaniem na pokładzie „Zawiszy” numer 2.
Jacek Sieński
„Zawisza Czarny”
Wydawnictwo Marpress
Gdańsk, 2019