Żeglarze wszechczasów: Ferdynand Magellan

Przeszedł do historii jako organizator pierwszej wyprawy dookoła świata. Żeglarski życiorys Ferdynanda Magellana jest jednak znacznie bogatszy.

Choć znany jest w rejsów pod hiszpańską banderą, Ferdynand Magellan był Portugalczykiem. Pochodził z drobnej szlachty, a jego ojciec był burmistrzem miasteczka Aveiro. Urodził się najprawdopodobniej 4 lutego 1480 roku. W wieku 10 lat poszedł na służbę na dwór królewski – był paziem królowej Eleonory, a następnie służył królowi Manuelowi I.

Kariera Ferdynanda Magellana nabrała rozpędu w 1505 roku, kiedy znalazł się w załodze 7. Portugalskiej Armady Indyjskiej – floty liczącej 22 statki, która została wysłana na pomoc wicekrólowi Indii. W Indiach i na Dalekim Wschodzie żeglarz spędził osiem burzliwych lat m.in. walczył w kilku bitwach morskich oraz uczestniczył w podboju miasta Malakka, leżącego nad strategiczną cieśniną o tej samej nazwie.

Do Portugalii wrócił około 1513 roku z dużym majątkiem, jednak szybko wypadł z łask dworu i został oskarżony o prowadzenie nielegalnego handlu z Maurami. Kiedy król Manuel I odrzucił jego pomysł dopłynięcia do Wysp Korzennych niezbadaną dotąd trasą z zachodu na wschód, żeglarz opuścił Portugalię.

Odważne plany Magellana spodobały się za to królowi Hiszpanii Karolowi I, który w 1518 roku je zaakceptował. Wyprawa rozpoczęła się 20 września 1519 roku, po trwających półtora roku przygotowaniach. Flota liczyła pięć statków – „Trinidad”, „San Antonio”, „Concepcion”, „Victoria” i „Santiago”.

Już początek rejsu był dramatyczny, ponieważ plany żeglarza próbował pokrzyżować Manuel I, który wysłał flotę za Magellanem. Portugalczykom nie udało się jednak go zatrzymać. Był to zaledwie początek problemów – w 1520 roku, kiedy flota zimowała u wybrzeży Patagonii, trzech kapitanów wszczęło nieudany bunt, a jeden z żaglowców został utracony podczas burzy.

W październiku flota Magellana odkryła cieśninę pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, nazwaną cieśniną Magellana, a w listopadzie wypłynęła na Ocean Spokojny. Żeglarz nie zdawał sobie sprawy z wielkości tego akwenu – liczył, że rejs potrwa kilka dni, natomiast ostatecznie zajął ponad trzy miesiące. Kosztował też życie 30 marynarzy, którzy zmarli na szkorbut.

Dopiero 6 marca 1521 roku odkrywca dotarł na wyspę Guam w Mikronezji. Ferdynand Magellan następnie popłynął na kolejne wyspy, nawiązując stosunki z mieszkańcami i prowadząc akcję chrystianizacyjną.

Relacje żeglarzy z rodzimymi mieszkańcami nie były jednak łatwe i często dochodziło do konfliktów. 27 kwietnia 1521 roku Magellan na czele niewielkich sił wyruszył żeby spacyfikować Lapu-Lapu, jednego z wodzów wysepki Mactan. Portugalski żeglarz uległ jednak przewadze liczebnej i zginął po ciosie włócznią.

Dowództwo nad wyprawą objął wówczas Juan Sebastián Elcano, który wrócił do Hiszpanii 6 września 1522 roku na pokładzie „Victorii”. On i kilkunastu marynarzy zostało pierwszymi żeglarzami, który opłynęli świat.

Jednak na pierwszego człowieka, który poprowadził ekspedycję dookoła świata dowodząc nią od początku do końca trzeba było poczekać pół wieku. W latach 1577-1580 dokonał tego Francis Drake.