Słynne statki: USS „Constitution”
Jest najstarszym pływającym okrętem w służbie i żaglowcem o niezwykłej historii. USS „Constitution” to też ważny symbol morskiej historii USA i US Navy.
Nie będzie dużą przesadą powiedzieć, że USS „Constitution” jest tak stary jak US Navy, czyli Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych. Okręt zamówiony został kilka lat po zakończeniu wojny o niepodległość, kiedy rozwiązaniu uległa Kontynentalna Marynarka Wojenna, a świeżo powstałe państwo de facto nie posiadało żadnych jednostek. W obliczu ataków algierskich piratów m.in. na amerykańskie jednostki handlowe, władze USA zdały sobie sprawę, że marynarka wojenna jest im potrzebna.
W 1794 roku przyjęto ustawę morską, na mocy której rozpoczęto budowę pierwszych fregat. Jedną z trzech najwcześniej ukończonych był „Constitution”, którą zwodowano 21 września 1797 roku. Okręt – o długości całkowitej 93 metrów, szerokości 13 metrów i powierzchni całkowitej żagli 3,968 m.kw. – wraz z siostrzanymi jednostkami był niezwykły na owe czasy. Był duży, smukły i szybki z kadłubem o wyjątkowo grubym poszyciu oraz wyposażony w 44 działa (choć czasami montowano ich więcej). Czyniło go to groźnym przeciwnikiem dla angielskich i francuskich okrętów.
Chrzest bojowy „Constitution” przeszedł podczas tzw. quasi-wojny z rewolucyjną Francją, która toczyła się w latach 1798-1800. Okręt większość czasu spędził na patrolach, przez co uniknął większych starć, ale udało mu się odbić dwie jednostki wcześniej zajęte przez Francuzów. W 1803 roku, po wybuchu I wojny berberyjskiej, fregata popłynęła na Morze Śródziemne, a rok później uczestniczyła m.in. w przegranej bitwie pod Trypolisem. Do USA wróciła w 1807 roku.
Chwile chwały „Constitution” przeżyła w 1812 roku, po wybuchu wojny amerykańsko-brytyjskiej. 19 września 1812 roku okręt pokonał w pojedynku brytyjskiego „Guerriere”, a w kolejnych miesiącach i latach także inne wrogie jednostki. Z uwagi na odporność kadłuba na nieprzyjacielski ostrzał zyskał miano „Old Ironsides”, czyli „Stary Żelaznoboki”. Później, po zakończeniu wojny, ponownie pływał w patrolach po Morzu Śródziemnym.
Krytyczne chwile okręt przeżył na przełomie lat 20. i 30. XIX wieku, kiedy z uwagi na pogarszający się stan techniczny został skierowany do rezerwy. Zapewne nie wróciłby z niej, tylko został w pewnym momencie rozebrany, gdyby nie społeczna presja na rzecz jego zachowania. W 1833 roku rozpoczął się roczny remont, a później wrócił do pływania w eskadrze śródziemnomorskiej, a następnie pacyficznej. W latach 1844-1846 odbyła też rejs dookoła świata.
USS „Constitution” w 1858 roku podczas remontu. Jest to najstarsze istniejące zdjęcie.
Fot. NN/Wikipedia
W 1857 roku żaglowiec trafił do Akademii Marynarki Wojennej USA jako statek szkolny. Zdarzało mu się jednak pełnić też rolę reprezentacyjną – w 1878 roku zawiozła eksponaty do Francji na Wystawę światową. Wyprawa przez Atlantyk uwidoczniła jednak coraz gorszy stan okrętu, który w 1881 roku został uznany za niezdolny do czynnej służby. Przez kolejne lata stał przy kei jako hulk. Dopiero na początku XX wieku zaczęto zastanawiać się nad jego dalszym losem, a w 1907 roku przekształcono go w muzeum.
Na początku lat 30. „Constitution” przeszedł generalny remont, a w latach 1931–1934 odbył rejs po portach Stanów Zjednoczonych, podczas którego m.in. przeszedł przez Kanał Panamski. W 1992 roku rozpoczął się największy w historii remont żaglowca, który trwał trzy lata i kosztował 12 mln dolarów. Natomiast w 1997 roku – z okazji 200. urodzin – fregata ponownie wyszła w morze. Obecnie cumuje w Bostonie, a każdego roku odwiedza ją ponad pół miliona zwiedzających. Choć pełni funkcję statku-muzeum, jest to wciąż okręt US Navy, pozostaje w służbie i stacjonuje na nim stała załoga.
